1- YÖN BULMA
Kesinlikle bana lazım olmaz demeyin. Doğada yönünüzü bilmiyorsanız hayati riskler altına girmeniz bir yana iyi av yapamaz veya kampınız sıkıntılı geçebilir.
Yön bilme şu nedenlerle çok gereklidir;
Kamp kuracağınız yerin seçimi: Kuzeye bakan yamaçlara, dağ eteklerine, çukur havzalara çadır kurmayınız.
Kuzey yamaçlar güneşi az, nemli ve soğuk olur. Yazın bile gece üşüyebilirsiniz.
Bu nedenle doğuya yada güneye bakan yamaçlar daha uygundur.
Gece geç saatlerde yada sabaha doğru dağların tepesindeki soğuk hava adeta akarak çukur yerlere dolar. Sabah bu bölgelerde kırağı ağar. Yaz ortasında bile bembeyaz buz tabakasıyla kaplanır. Ta ki güneş yükselene kadar bu gibi alanlar çok soğuk olur.
Korunaklı sırtlar, çıkışı olan vadilerin ve dağ yamaçlarının orta bölümleri kamp için daha ugundur.
Avlağın en önemli yerini kamp ateşiyle bozmamak, güneşe göre doğru konumda avlanabilmek: Gerek denizde gerekse dere, göl ve barajlarda güneşin nerden doğup nerden battığını, gölgenizin yada görüntünüzün suya düşüp düşmediğini bilmek iyi bir avcılık için önemlidir. Kamp yeri yada avlağa hangi saatte geldiğinize bakmaksızın güneyin ne taraf, olduğunu bulmanız size kolaylk sağlayacaktır.
Bölgede hakim rüzgarları bilmek, kamp ateşi dumanı altında kalmamak: Bir hevesle kamp kurulur, kamp ateşi yakılır, o da ne?
Çadırı duman basmış … Ateşi doğru yere yakmak tabi ki çok önemli. Gündüz genelde denizden dağa, gece belli saatten sonra da dağdan denize doğru rüzgar olur. Kamp ateşi bir ısınma aracı olmaktan çok sohbet ortamıdır. Doğru bir şekide ve doğru yerde yakılmalıdır. Bu konuda daha fazla bilgi ilerleyen bölümlerde aktarılacaktır.
2- YÖN NASIL BULUNUR
Cevap: Pusulayla …
Her doğa sporcusunun basit bir pusulası olmalıdır. Fakat !!!
Manyetik anomaliler ve eşyalarımız nedeniyle pusulalar her zaman ve her yerde doğru göstermez. Bu nedenle basit bazı doğal yöntemlerin bilinmesi şarttır.
Gündüz Yön Bulma
Hiç unutmayınız yada hatırlatmakta yarar vardır. Yönlerden herhangi birini biliyorsak diğerleri kolayca bulunur. Güneyi önünüze aldığınızda arkanız Kuzeyi, sol kolunuz Doğu’yu, sağ kolunuz ise Batı ‘yı gösterir.
Gündüz güneşin doğduğu ve battığı yada gün ortasında bulunduğu yönler bize ışık tutar. Saat 11-14 arası güneş tam tepede olsa da aslında biraz güneydedir. O nedenle gölgeler Kuzeyi gösterir.
Gece Yön Bulma
Göksel seyir navigasyonun temelidir. Gelişmiş cihazlara rağmen hala denizcilik eğitiminde verilir. Gök cisimlerine bakarak mevki bulma gibi karmaşık bir konuyu burada vermeye gerek yok fakat yön bulma konusunun en basit bölümlerini sunmakta yarar vardır.
Gece yön bulmada en iyi bilinen yöntem Kutup Yıldızı (Polaris) nın bulunmasıdır. Tabii bu sadece bulutsuz gecelerde geçerlidir. Fakat en bulutlu gecelerde bile ayın ve yıldızlar dışında gözle görülebilen diğer 4 gök cisminin görülebileceğini unutmayalım.
Burada bir parantez açalım:
Aslında insan gözüyüle gök yüzünde yıldızlar haricinde görülebilen gök cismi sayısı 7 adettir.
I- Güneş
II- Ay
III- Venüs
IV- Mars
V- Jüpiter
VI- Satrün
VII- Merkür
Haftanın 7 gün olması da bundandır. Hatırlayınız, İngilizcede günler:
Monday, Sunday, Saturday …. Yani aygünü, güneşgünü, satrün günü …
Bu 7 gök cismi gök yüzünün herhangi bir yerinde değil sadece belli güzergah üzerinde bulunur. Bu güzergah Doğudan başlar, Güneyi aşarak Batıda sonlanır. Bu güzergaha Ekliptik denir.
Bu konu o kadar derin ve ben de o kadar çok meraklıyım ki, anlatacak çok şey var. Fırsatın bulmuşken içimi dökeyim biraz, tabi sıkılmazsanız .
Hani Aslan dı, Yeneç ti, Akrep, Boğa, Terazi … burçlar var ya ???
Aslında burçları burç yapan bu ekliptik denilen uzay otoyoludur. Yani onların önemi yada diğer yıldız gruplarından farkı, onların ekliptik üzerinde bulunmasıdır. Yoksa ki grubu oluşturan yıldızların hiç bir özelliği olmadığı gibi birbirleriyle alakaları da yoktur.
Mesela; Yageç takım yıldızı ters çevrilmiş bir Y harfine benzer.
Aslında buradaki iki yıldız arasındaki mesafe dünya ile o yıldızlardan biri arasındaki mesafeden daha fazladır. Yani bunlar biribirine yakın yıldızlardan oluşmuş gruplar değil, yakın gibi görünen yıldızlardan oluşmuş gruplardır.
Sonuç olarak; insanlar gök yüzüne baktıklarında yıldızlardan oluşan arka planın önünde yerlerinde durmayan bazı gök cisimleri olduğunu, bunların sürekli yer değiştirdiğini görmüşlerdir. Bu yer değiştiren gök cisimleri gezegenlerdir. İşte gezegenlerin önünden geçtiği bu yıldızları da gruplandırarak onlara isimler vermiş, böylece burçlar kuşağı (Zodyak) ortaya çıkmıştır. Bu kuşak aynı anda Ekliptiktir ve gök yüzünde kolunuzu kaldırdığınızda yumruğunuzdan biraz daha geniş bir bant halinde doğudan başlayıp güneyi aşarak batıda sonlanan bir sanal yoldur.
Peki yıldızları, Ayı güneşi anladık ta, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satrün’ü nasıl bulacağız? Hatta neden Merkürü bu konuda ihmal ediyoruz. Ve bunları bulduğumuzda yöne nasıl karar vereceğiz?
Öncelikle gezegenler ekliptik zerinde yer alır. Yani güneş doğuşundan batımına kadar nerden geçtiyse, ay nereden geçtiyse o yol üzerindedirler.
Bir gezegen ile bir yıldız insan gözüyle kolayca ayırt edilir. Yıldızlar göz kırpar, oysa gezegenler gök yüzünde sabit ışık veren bir lamba gibi devamlı yanar.
Güzeller güzeli Venüs
Venüsü hepimiz görmüşüzdür. Çoğu kişi çoban yıldızı diye isimlendirir ve gök yüzünde aydan sonra en parlak gök cismidir. Bazen ayın parlaklığına yakın oduğu bile görülür. Bu nedenle uçan daire hikayelerinin çoğunda görülen aslında Venüs tür.
Venüsün tıpkı ay gibi evreleri vardır. 10 kat büyütmeli bir dürbünle bakarak onun bazen hilal bazen dolunay biçiminde olduğunu görebiliriz. Fakat bu çıplak gözle fark edilmez. Rengi mavimsi – beyazıms ve oldukça parlaktır.
Onu çok uzaklarda aramaya gerek yoktur. Ya gün doğarken Doğu ufkuna yakın, yada batarken Batı ufkuna yakın bir yerde görünür. Asla tepe noktasında (Zenith) venüsü göremezsiniz.
Kızıl Gezegen Mars
Mars genelde tepe noktasına yakın görünse de Doğudan Batıya tüm ekliptik üzerinde bir yerde olabilir. Onun ayırd edici özelliği kırmızı ışık saçmasıdır.
Kızıl Dev Jüpiter
O da mars gibi genelde tepe noktası civarında bulunmakla beraber Ekliptikin herhangi bir yerinde de görülebilir. Çok belirgin değildir. Etrafındaki yıldızlardan parlaklığı ve göz kırpmamasıyla ayrılır. 20-40 kat büyütmeli teleskopla uydularını bile görmek mümkündür. Dünyanın tek uydusuna karşılık Jüpiterin 4 büyük uydusu vardır.
Halkalı Dev Satrün
Satrün genelde Jüpiter ile yakın gezer. Birini bulduğumuzda yakınlarında gördüğümüz göz kırpmayan ve ışığı mars gibi kırmızı olmayan cisim satründür.
20-30 katbüyütmeli teleskopla halkası seçilebilir.
Gizemli Merkür
Merkür gözle görünsede genelde esas güneşin önünden geçerken küçük siyah bir leke olarak farkedilir. Güneş’e en yakın ve Pluto’dan sonra en küçük 2. gezegendir. Çapı dünyanınkinden %40 ufak ve ayınkinden %40 büyüktür. Jupiterin uydusu Ganimede’den ve Satürn’ün uydusu Titan’dan bile daha küçük ancak kütlesi bu iki uydudan da büyüktür. Genelde güneşe dünyadan daha yakın olan diğer gezegen venüs gibi güneş doğmadan önce doğu ufkunda, batışından hemen sonra batı ufkunda gözlenir.
