Efendimiz (sas) hayatinin her karesinde anlatacagi bir hususu en uygun ve en güzel bir üslupla anlatmis ve ögretmede de ayni metodu kullanmistir.Efendimiz (sas) hayatinin her karesinde anlatacagi bir hususu en uygun ve en güzel bir üslupla anlatmis ve ögretmede de ayni metodu kullanmistir. Bütün insanliga rehber olan Efendimiz (sas)’in hayatina bakildiginda O’nun ögretim adina kullandigi bazi metotlari ögrenmek, bütün insanlar için iyi bir örnek olusturacaktir. Burada Efendimiz’in kullandigi her bir metoda, onun hangi söz veya davranisinin dayanak oldugunu anlatmak yerine sadece metodu söyleyip geçmek istiyoruz:
1. Efendimiz, söyledigi hakikatleri bizzat yasayarak hayatiyla göstermistir.
2. Dinî yükümlülükleri tedrîcî (yavas yavas, basamak basamak) bir sistemle ögretmistir.
3. Ögretmede orta yolda durmaya ve insanlari biktirmaktan uzak durmaya riayet etmistir.
4. Ögrenenler arasindaki kisisel farkliliklari göz önünde bulundurmustur.
5. Karsilikli konusma ve soru-cevap seklini kullanmistir.
6. Yanlis düsünceyi söküp atmak ve gerçek dogru bilgiyi net bir sekilde muhatabin kafasina yerlestirmek için aklî ölçüleri kullanmistir.
7. Muhataplarina soru yöneltmis, böylece onlarin zeka ve bilgi seviyelerini ölçmüstür.
8. Mukayese ve örneklendirme metodunu kullanmistir.
9. Benzetme ve halk arasinda yaygin olarak kullanilan örnekleri kullanmistir.
10. Anlattigi hususu, elinde herhangi bir sey ile yere ve topraga çizerek bizzat göstermistir.
11. Sözle beraber jest ve mimiklerini kullanmis ve el ile isaretlerde bulunmustur.
12. Önemine binaen, halin mümkün kildigi bir nesneyi bizzat eline almis, eliyle kaldirmis ve arkasindan söyleyecegi hususu söylemistir.
13. Muhataplarindan bir soru gelmeden söze önce kendileri baslamistir.
14. Muhatabinin sorusuna eksik ve fazla olmadan cevap vermistir.
15. Muhatabinin sorusuna, onun ihtiyacina binaen sordugundan daha fazlasiyla cevap vermistir.
16. Muhatabini, güzel bir hikmete binaen, sordugu sorudan daha önemli bir hususa yönlendirdigi de olmustur.
17. Soru soranin sordugu soruyu tekrarlamasini istemistir.
18. Muhatabin aldigi cevabi tekrar etmesini istemistir. Böylece cevap unutulmayacaktir.
19. Bildigi bir husustan dolayi kisiyi imtihan etmistir ki bununla dogru cevap verecegi için kisiyi sena etmek, övmek istemistir.
20. Önünde olan bir olaya karsi susma yolunu tercih etmistir.
21. Ögretme esnasinda meydana gelebilecek imkan ve firsatlari degerlendirmistir.
22. Latife ve saka yoluyla ögretmeyi tercih etmistir.
23. Ögrettigi hususu yeminle tekit etmis perçinlemistir.
24. Ögretilen hususun önemine binaen sözü üç kere tekrar etmistir.
25. Konunun önemini oturusunu ve durusunu degistirerek ve sözü tekrar ederek göstermistir.
26. Cevabi geciktirerek muhatabin sorusunu tekrar etmesini saglayarak onu uyarmistir.
27. Muhatabi intibaha sevk etmek için, onu omuzundan veya elinden tutmustur.
28. Muhatabi tesvik için veya onu sikintiya sokacak bir durumdan dolayi, bazi hususlarin gizli kalmasini yeglemistir.
29. Söyleyecegi hususun hafizalarda daha iyi yer etmesi veya ezberlenmesi için, sözü kisa ve öz bir sekilde ifade etmis, daha sonra ise ayrintilarina geçmistir.
30. Cevabin birkaç madde ile verilecegi durumlarda önce cevabin kaç maddeden olustugunu bildirmek için sayiyi söylemis daha sonra saymistir.
31. Va’z etme, nasihat etme ve ögüt verme metodunu kullanmistir.
32. Insanlarin sevklerini kamçilama veya neticesi elem verici hususlardan siddetle uzaklastirma (Tergib ve terhib) metodunu kullanmistir.
33. Kissa ve geçmis ümmetlere ve insanlara dair haberlerle ögretme metodunu uygulamistir.
34. Sorunun cevabinin muhatabi utandirma ihtimali olan hususlarda önce nazik bir hazirlik süreci hazirlamis ve soruyu öyle cevaplandirmistir.
35. Sorunun cevabinin muhatabi utandirma ihtimali olan hususlarda üstü kapali olarak kinaye yoluyla ve isaret ederek yetinmistir.
36. Kadinlara ögretmeyi ve nasihat etmeyi de asla ihmal etmemistir.
37. Halin gerektirdigi durumlarda ögretme hususunda azarlayip paylamayi (ta’nif) ve kizmayi (gadab) da ihmal etmemistir. Ne var ki onun paylamasi ve kizmasi da merhamet yörüngesinde ve ümmetinin selameti için olmustur.
38. Talim ve tebligde, kitabeti (yazma metodunu) da kullanmistir.
39. Yabanci dilleri (mesela Süryaniceyi) ögrenmesi için bazi sahabileri görevlendirmistir ki bu husus da günümüzde dünyanin dört bir tarafinda Islam’in güzelliklerini ögrenmek isteyenlere karsi yapilacak vazifenin çok önemli bir basamagini teskil etmektedir.
40. Bizzat kendi mübarek zatiyla talimde bulunmustur.
Evet, Efendimiz (sas) evrensel bir egitim-ögretim sistemi getirmis ve bütün kalbleri, bütün ruhlari, bütün akillari, bütün nefisleri ideal ufka yükseltecek bir mesaj sunmustur. Sadece O’nun getirdigi sistemdir ki hem ruhu, hem akli hem de nefsi, yükselebilecek en son noktaya ulastirmistir.
Sayi: 168
Bölüm: Efendimiz (sas)
Muhabir: YUSUF ÖMEROGLU
