Anguillidae familyasından olan yılanbalığı soğukça, ılıman ve sıcak denizlerde, göl ve nehirlerde yaşar. Dolayısıyla hem tatlı hem de tuzlu suda yaşayan bir balıktır. Avrupa’da ve ülkemizdeki türünün bilimsel adı Anguilla anguilla’dır.
Avrupa, Kuzey Afrika ve Amerika’da yaşayan on altı tür yılanbalığı, omurga sayıları hariç birbirlerine çok benzerler. Avrupa ve Kuzey Afrika’da yaşayanların 110-119 adet omurgası, Amerika’da yaşayanların ise 103-111 adet omurgası vardır. Uzun silindir şeklinde bir gövde yapısına sahip dişilerin ortalama boyları 1-1.5 m., erkeklerinki ise 50-60 cm.’dir. Yılana benzeyen bu balıklar yirmi-altmış yıl arasında yaşarlar. Dipte yaşayan balıklardan olduğu için karın yüzgeci gelişmemiştir. Göğüs yüzgeçleri küçük olup sırt yüzgeci iyice önden başlar ve gövdenin sonuna kadar devam eder, burada anüs yüzgecinin uzantısıyla birleşerek kuyruk yüzgecini meydana getirir. Yan çizgisi belirli bir şekilde kafasından kuyruğuna doğru uzanır. Solungaçları bir kese içindedir. îki yandaki solungaç boşluğu yarıkları küçüktür. Pullan da küçük olup deriye iyice gömülüdür. Derisi kalın ve çok kaygandır.
Yılanbalığı solunumunun % 60’ını derisi yoluyla yapar. Balığın derisinde ince kan damarlan mevcuttur. Suda yüzerken solungaçları karbondioksit verir.
Sudan çıkıp gece karada gezdiği zaman ise karbondioksiti derisinden dışarı atar. Yüksek ısılarda hem oksijen alması hem de karbondioksit vermesi düzensizleşir. Yılanbalığının kafası sivri ve üstten basık olup, ağzı büyüktür. Dişleri sivri ve kısmen yassıdır. Küçük olan gözleri erginlik devresinde daha irileşir. Gündüzleri diplerde ve kovuklarda geçiren yılanbalıkları, geceleri beslenmek için barındıkları yerlerden çıkarlar.
Etçil olduğu için ölü veya diri her türlü hayvansal besini sever. Küçük balıkları, balık yumurtalarını, salyangoz, kerevit, tatlı su midyelerini, kurbağa yavrularını yerler. Büyüdükçe daha yırtıcı olurlar. Alabalıklara, iri kurbağalara, su farelerine, Ördek yavrularına; saldırırlar.
Yılanbalığının göçü büyük mesafeleri aşması açısından çok ilginçtir. Yavrular denizlerde doğduğu için daha uzun yıllar yaşamak ve olgun çağa erişmek için tatlı sulara girerler. Erkekler genellikle nehirlerin aşağı kısımlarında kalırlar. Dişiler ise daha yukarılara çıkarlar. Karadan da ilerleyerek küçük veya büyük göllere göç ederler.
Yılanbalığının çevreye uyumu nedeniyle sırtı ve yanlan gri, sarı İle karışık yeşilimsi, karnı ise beyazdır. Bütün ergin yılanbalıklarında sonbaharda büyük göçten Önce beslenme durur, sindirim organlarında gerileme görülür. Balığın gövdesi büyük değişiklikler geçirir. Renkleri sarımsı griden, zeytin yeşili ya da koyu kahverengiye dönüşür. Karın bölümü gümüşümsü olur. Gözler irileştiği gibi göğüs yüzgeçleri genişler, sivrileşir ve rengi de siyahlaşır. Böylece nesil yetiştirmeye hazır olan yılan-balıkları uzun yıllar yaşadıkları tatlı suları terk ederek denize doğru göçe başlarlar. Bu devre içinde tatlı suda avlanan balıkçıl kuşları, su samurları gibi hayvanlara yem olurlar.
Yolculuklarını genellikle gece yapan yılanbalıkları üremek üzere denize indikten sonra geri dönmezler. Avrupa’da ve Akdeniz ülkelerinde yaşayan ergin yılanbalıklarının amaçları 4.500 km. katederek yumurta bırakmak üzere Atlantik Okyanusu’nun güney batısındaki Sargossa Denizi’ne ulaşmaktır. Binlerce kilometrelik bu yolculuğu 90 gün civarında tamamladıktan sonra yumurtalarını 1000 metre derinlikte +7C° ve 1000/35 salinitede olan sularda dökerler.
Doğan yavrular yılanbalığına benzemez. Normal şekillerine dönüşünceye kadar çeşitli evreler geçirirler. Önce yassı olan bu yavrular daha sonra uzun silindirik şekle ulaşırlar. Yukarı su tabakalarına yükselip dönüş yolculuğuna başlarlar. Avrupa kıyısına ulaştıklarında üç yaşın-dadırlar ve boyları 7 santime ulaşmıştır. Beslenmek ve büyümek üzere nehirlere girip milyonluk kitleler halinde yollarına devam ederler.
Yılanbalığının eti beyaz ve yağlıdır. Kuzey Avrupa ülkelerinde fümesi çok rağbet görür. Ekonomik değeri yüksektir.
Yılanbalığının olta ile avcılığı yapılmaz. Ancak diğer bir balık avı sırasında oltaya gelebilir. Dalyanlarda, manyat ağlarıyla, vinter, sepet ve paraketayla avlanır.
